Tazehha-7

دیدار سیّد محمّد خاتمی با اعضای انجمن نانوتکنولوژی ایران

رئیس جمهوری سابق کشورمان بر ضرورت رفتار توأم با تدبیر و مدارا برای پیشبرد مسألة هسته‌ای به گونه‌ای که از لحاظ حقوقی، حقّمان ضایع نشود تأکید و اظهار امیدواری کرد که جامعة بین‌المللی، شورای حکام و دیگران، خود را در مقابل ملّت مقاوم و پایدار و مصالح ملّی ما قرار ندهند.
رئیس مؤسسه بین‌المللی گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها در دیدار با اعضای انجمن نانو‌تکنولوژی ایران با بیان اینکه مسألة انرژی صلح‌آمیز هسته ا‌ی مسألة این دولت و آن دولت نیست گفت: به طور کلی مسأله تکنولوژی مربوط به عزّت و پیشرفت کشور است و نیازمند تقویت انجمن‌هایی است که این کارها را دنبال می‌کنند.
سیّد محمّد خاتمی در این دیدار با اشاره به نکاتی که از ابتدای پذیرش مسؤولیت در ریاست جمهوری مورد توجه قرار داده؛ توجه به اعتبار و وجاهت جمهوری اسلامی و ملّت ایران و پیشرفت کشور را از این موارد برشمرد.
وی با تأکید بر اینکه جامعة ما خواستار پیشرفت است، تصریح کرد: اگر جامعه‌ا‌ی پیشرفته نداشته باشیم نمی‌توانیم از هیچ چیز دفاع کنیم؛ نه تنها از خاک و سرزمینمان، از دینمان هم نمی‌توانیم دفاع کنیم.
خاتمی با بیان اینکه در عرصة علم و تکنولوژی و اقتصاد،
رئیس دولت سابق از به جریان در آمدن بنیادهای جامعة نو در عرصة صنعت و تکنولوژی و علم نیز به عنوان گام‌های بزرگ دیگر دوران مسؤولیتش یاد کرده، برای نمونه در مورد مسألة انرژی هسته ای گفت: از همان ابتدا هم که با رهبری صحبت می‌کردیم، معلوم بود که ما به دلایل دینی، شرعی، سیاسی و بین‌المللی نمی توانیم و نمی‌خواهیم به سوی تکنولوژی مخرّب و سلاح هسته ای برویم.
خاتمی با طرح این پرسش که چرا ما نمی‌توانیم سلاح هسته ای داشته باشیم؟ گفت: استدلال ما نخواستن است، نه نتوانستن و اینکه می‌گوییم نمی‌توانیم به معنای ناتوانی علمی نیست، بلکه این است که به لحاظ اخلاقی، دینی و انسانی نمی‌توانیم و در نتیجه نمی‌خواهیم داشته باشیم؛ اما باید تکنولوژی صلح‌آمیز هسته ای را به عنوان یک تکنولوژی مهم و برنامه‌ریزی شده در اختیار داشته باشیم.
رئیس جمهوری سابق کشورمان در عین حال حمایت و هدایت رهبری را در این زمینه مؤثر دانست و با تأکید بر پیشرفت‌هایی که در این زمینه داشته‌ایم، اظهارامیدواری کرد دنیا با مصالح ملّی ما تعارض پیدا نکند.
وی با اذعان به اینکه اختلافات سیاسی میان دولت‌ها وجود دارد تأکید کرد: که انرژی هسته ای سرمایه‌ای است که ملّت ما می‌خواهد و باید در اختیار داشته باشد؛ قانوناً هم این حق را دارد و از این جهت ما باید با تدبیر و درایت به جلو برویم.
سیّد محمّد خاتمی با تأکید بر اینکه امروز دعوای ما با دنیا دعوای سیاسی است و باید با تدبیر این مسأله را حل کنیم اظهار داشت: ما عضو NPT هستیم و دستیابی به انرژی هسته‌ای از نظر قانونی حقّ مسلّم ما است. باید مراقب باشیم که شرایط به ‌گونه‌ای نشود که از نظر حقوقی هم ما را محروم کنند که اگر چنین شود مشکلات زیادتری خواهیم داشت.
وی با تأکید بر ضرورت ادامه راهکار مذاکره و مدارا میان طرفین تصریح کرد: اینکه آنها انگیزه‌های سیاسی دارند یا واقعاً نگران هستند مهم نیست، بلکه مهم این است که باید ابتدا سعی کنیم این نگرانی را تا حدّ ممکن رفع کنیم و بعد در عرصة بین‌المللی و سازمان‌ها انگیزة سیاسی که با ایران دشمنی دارد و می‌خواهد ایران را محروم کند، خنثی کنیم؛ چون به هر حال اراده‌ای با انگیزه‌های سیاسی و توسعه‌طلبانه یا به هر دلیلی پشت قضیه است که می‌گوید ایران نباید انرژی صلح‌آمیز هسته ای داشته باشد و ما باید با تدبیر آن را کم‌اثرتر کنیم تا اولاً به لحاظ قانونی حق ما از بین نرود و ثانیاً با تأنی و تفاهم بتوانیم این حق را استیفا کنیم.
وی ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل را نه تنها دارای آثار و پیامدهای بد در عرصة اقتصاد، بلکه کوششی برای محرومیت قانونی ما از دستیابی به حق مسلّممان دانست.
رئیس جمهوری سابق کشورمان تأکید کرد: بنده به عنوان یک خدمتگزار کوچک، همراه با عزیزان دیگر کار را آغاز کردیم و معتقدم باید آن را در چارچوب مصالح ملّی به سرانجام برسانیم.
وی از دیگر مواردی که از ابتدای پذیرش مسؤولیت در ریاست جمهوری مورد توجه قرار داده را سیری دانست که در بیش از یک قرن گذشته در تماس با غرب طی شده و افزود: این موضوع از دو جهت حائز اهمیت است‎؛ اول تماس ناخودآگاه و بروز آثار و مظاهر تمدن غرب اعم از مظاهر شهرنشینی تا شیوه‌های حکومتی است. غرب سِیلی بود و هست که به سوی جهان روان شد و به طور ناخودآگاه هم جهان را تحت تأثیر خود قرار ‌داد؛ به گونه ای که امروز دیگر حتی دورافتاده‌ترین کشورهای دنیا نمی‌توانند ادعا کنند که متأثر از تمدن غرب نیستند.
خاتمی با توضیح این‌که با تسامح می توانیم جنبة نرم‌افزاری حیات اجتماعی را فرهنگ و جنبة سخت‌افزاری آن را تمدّن بخوانیم، اظهار داشت: تمدن به معنای سخت‌افزاری، دنیا را به صورت مقتدرانه‌ای فرا گرفته، به صورتی که ما امروز از بسیاری موراد از جمله تکنولوژی،‏ روابط اجتماعی، سیستم‌های ارتباط جمعی‌، وسایل ارتباطی و بسیاری از امور در کشاورزی و ساخت و ساز و صنعت را از غرب گرفته‌ایم.
رئیس مؤسسه بین‌المللی گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها سطح دیگری از تماس را آشنایی با تفکرات و جریان‌های فکری غرب برشمرد و افزود: مفاهیمی که مربوط به دورة مدرنیته است و بنیاد زندگی را تحت تأثیر قرار می‌داد‎؛ مثل آزادی، حق حاکمیت مردم، مردم سالاری، حقوق بشر و حتّی قانون اساسی و ... از این جمله است.
خاتمی در ادامه با اشاره به پیروزی انقلاب اسلامی، ویژگی‌های این انقلاب و نظام استقرار یافته پس از پیروزی انقلاب تصریح کرد: در نظام جمهوری اسلامی در عین حال که با همت و ابتکار حضرت امام(ره) و اندیشمندانِ روشن‌بینِ دنیای اسلام، ما وجه و صورتی از ضوابط و روابط دنیای مدرن که جمهوریت باشد را پذیرفتیم، خواهان این بودیم که جمهوریت در نظام جدید نوعی آشتی با معیارهای دینی، اخلاقی و ارزش ها پیدا کند، چیزی که در گذشته سابقه نداشته.
وی با اشاره به تعبیر این نظام به مردم سالاری دینی افزود: مردم سالاری دینی - فارغ از اینکه چقدر در عمل محقق شده - امروز یک اصل پذیرفته شده است و وقتی از مردم سالاری دینی نام برده می‌شود، باید مقدمات مردم سالاری پذیرفته شود. در حکومت مردم سالار ملاک رأی مردم است و حکومت تحت نظارت مردم قرار دارد و مردم می‌توانند بدون توسّل به زور، حکومتشان را جابه‌جا کنند. اینها از مهمترین مقولات دموکراسی است و دینی و غیردینی ندارد؛ مگر این‌که بگوییم دموکراسی را قبول نداریم.
خاتمی افزودن پسوند دینی به مردم سالاری را به معنای تعیین محتوا و جهت دموکراسی برشمرد و افزود: مردم سالاری برای ما محتوا و جهتی دارد که همانا ارزش‌ها، اخلاقیات و معنویتی که ما در جامعه داریم سازگار است یا باید باشد.
رئیس مؤسسه بین المللی گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها در ادامه با اشاره به دو دیدگاهی که یکی ‌دموکراسی را با لیبرال دموکراسی که تجربة غرب است اشتباه می‌گیرد و دیگری دموکراسی را برای حفظ دین نفی می‌کند، این دو دیدگاه را دو قطب مخالف یکدیگر و اشتباه بزرگ موجود در کشورمان برشمرد که هر دو مخالف مردم سالاری دینی هستند.
وی در توضیح دیدگاه اوّل گفت: این گروه معتقدند که محتوای یک حکومت دموکراتیک حتماً باید لیبرالیسم، اومانیسم، سکولاریسم و نظایر اینها باشد که اینها همه مسائل غربی است؛ درحالی که دموکراسی یک راه است و مردم وقتی این راه را انتخاب کردند بسته به این‌که چه جهتی دارند، مشخص می‌کنند که جامعه و نظام چه محتوایی باید داشته باشد.
وی با اشاره به ابهامی که از سوی گروه دوم به دموکراسی دینی وارد می‌شود، تصریح کرد: در بحث جامعه مدنی صحبت این بود که ما زیر چتر قانون، چیزی به نام دولت- ملت داریم و باید آن را معنا کنیم. در این بحث مطرح می‌شود که در گذشته چیزی به نام ملت -به معنی امروز آن- وجود نداشته و ملت در فرهنگ قدیم ما به معنی دین است، نه مجموعه‌ای از انسان‌ها که اهداف، هویت، ضابطه و خاطره تاریخی و حتی سرزمین مشترک آنها را به هم پیوند دهد. علاوه‌ بر آن عدم آمادگی و رشد کافی جامعه ما برای بهره‌مندی از یک نظام دموکراتیک، اشتباهات در درون و مقاومت‌هایی که در برابر نظام دموکراتیک صورت می‌گرفت را موانع راه دانست و ادامه داد: در جامعه ما متأسفانه از مشروطیت تا کنون همواره جنگ میان سنت و تجدد وجود داشته و حرکت اصلاحی که هم به هویت وفادار است و هم تحول و پیشرفت را می خواهد با مشکل روبرو بوده است.
رئیس جمهوری سابق کشورمان با اشاره به پیروزی انقلاب عظیم اسلامی و برخورهایی که با این انقلاب و نظام برخاسته از آن صورت گرفت، ادامه داد: جامعه امروز ما متفاوت از 30 سال گذشته است. 70 درصد افراد جامعه ما زیر 35 سال دارند. این افراد تحصیل‌کرده‌اند، با دنیا آشناترند و روزبه روز هسته سنتی جامعة ما کوچک و کوچک‌تر می‌شود و فکر می‌کنم بعضی شتاب‌زدگی‌ها و ولع‌هایی که به سوی ظاهرسازی‌ها و خرافات می‌رود ناشی از مقاومت آن بخش‌هایی است که احساس می‌کنند در حال از بین رفتن هستند.
رئیس مؤسسه بین المللی گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها در میان این دو تفکر نگران انبوهی است که در وسط قرار دارند و می‌خواهند هویت دینی و فرهنگی‌ خود را حفظ کنند و در عین حال خواستار این هستند که در دنیای امروز زندگی کنند.
وی مقاومت در مقابل تحول هدایت شده در جامعه را سبب افزایش سنتی‌های قدیم ندانست و گفت: آنها روز به روز کوچکتر می‌شوند، اما این مقاومت سبب می‌شود که جامعة ما از هویت خود دورتر شود؛ ولو اینکه در ظاهر همه چیز بر وفق مراد ما باشد.
وی که در دیدار با اعضای انجمن نانو‌تکنولوژی ایران سخن می‌گفت در بخش دیگری از سخنان خود افزود: هرچند ما در بسیاری از تکنولوژی‌های نو از دنیا عقب هستیم، اما در زمینه تکنولوژی های نو با اتکاء به استعداد فوق العاده ایرانیان می توانیم از نقطة صفر و خط شروع مسابقه پا به پای دنیا حرکت کنیم.
خاتمی همچنین با اشاره به کارهایی که در زمینه biotechnology، nanotechnology،IT و ICT انجام شده گفت: نظر من این بود که در این زمینه ‌ها اگر قرار است کاری بکنیم باید به صورت نهاد و جریانی در کشور در بیاید و حتماً باید با محوریت رئیس دولت- نه به عنوان متصدی، بلکه به عنوان ظرفیت‌ساز- کار ادامه پیدا کند.
وی با تأکید بر اینکه در بودجه‌بندی و برنامه‌ریزی باید توجه داشت که توسعه در این زمینه به صورت تصدی بیشتر دولت نباشد، بلکه دولت به عنوان یک ارگان ظرفیت ‌ساز فعالیت کند، تصریح کرد: من معتقدم باید ظرفیت‌سازی شود؛ و برای این‌که بذر کاشته شود و رویش پیدا کند، حتماً باید دولت و رئیس دولت پشتیبان این امر باشد و شخصاً آن را زیر نظر بگیرد.
خاتمی افزود: این کار در سه بخش صورت گرفت: در وزارت فناوری ارتباطات با ایجاد تشکیلاتی که تکفا و شورای عالی اطلاع‌رسانی محصول آن بود. biotechnology در وزارت کشاورزی و وزارت بهداشت و درمان و پس از آن نیز در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و در nanotechnology که کار کار زیر نظر رئیس دولت بود و مسؤولیت عمده‌اش را دفتر همکاری‌های فن‌آوری ریاست جمهوری به عهده گرفت.
رئیس دولت سابق یادآور شد: می‌توانیم با ادامه این مسیر در دنیا اظهار وجود کنیم و با سرعت به پیش برویم و حتی از دنیا پیشی بگیریم؛ هرچند که این امر به صورت جریان درآمده، اما هنوز نیاز به تقویت دارد و معتقدم باید خود رئیس‌جمهوری آن را تحت حمایت بگیرد، بودجه کافی تخصیص دهد و هماهنگی های لازم را ایجاد کند تا این کار به خوبی پیش برود.
سیّد محمّد خاتمی با بیان اینکه عملاً این کارها در دنیا به عهدة انجمن‌ها و نهادهای مدنی (NGO) و بخش خصوصی است یادآور شد: تشکیل انجمن‌ها هم برای استقرار جامعة مدنی و هم برای شتاب دادن حرکت و پیشرفت در همة عرصه‌ها امری لازم است و همواره بر اهمیت آنها تأکید کرده‌ام.
وی افزود: باید نسبت میان علم و پژوهش و آن‌چه که باید در جامعه پیاده شود، معلوم شود. این ارتباط مسألة بسیار مهمی است که اگر صورت گیرد به نتیجة نهایی می‌رسیم و اگر جدا باشد که تا کنون چنین بوده، خطر بزرگی است که دستگاه فکری ما دور از واقعیت‌ها، گرچه کارهای بزرگی انجام می‌دهد اما عملاً اثری ندارد. از سوی دیگر تشکیلات ما که خود را بی‌نیاز از تحقیقات می بینند، دچار روزمرگی می‌شوند. اگر این ارتباط برقرار نشود، بخشهای پژوهشی از کار خود بازمی‌مانند، به صورت یک دکور درمی‌آیند و یا حتی فرو می‌ریزند و تشکیلات هم به خاطر نداشتن تغذیة علمی، فکری و پژوهشی، رشد خود را از دست می‌دهد.
خاتمی خطاب به اعضای انجمن نانو‌تکنولوژی گفت: اگر شما بتوانید این ارتباط را برقرار کنید، بسیار خوب است و امیدوارم دولت جدید هم به این مسأله اهتمام کند.
رئیس بنیاد باران در پایان این دیدار تأکید کرد: بنیاد آزادی، رشد و آبادانی ایران (باران) به هیچ وجه یک تشکیلات سیاسی نیست، بلکه در آن انبوهی از نیروهای باتجربه و اساتید دانشگاه که دارای مدیریت والا و تجربة ارزشمند و قابل توجه هستند گردهم آمده اند. کار این بیناد برقراری ارتباط میان تجربة اندوخته شده با علم و دانش روز و ایجاد ظرفیت های نو خواهد بود. بنیاد باران نمی‌خواهد هیچ اقدام عملی و تصدی گری انجام دهد، اما با انجمن‌ها و نهادهای غیردولتی و حتی دولتی ارتباط برقرار می‌کند.
وی یکی از برنامه‌های بنیاد باران را ایجاد مرکز آموزشی و پژوهشی برای رسیدن به سه هدف اصلی تربیت مدیر، اهتمام به تکنولوژی‌های نو و بخش‌هایی از علوم انسانی که در آن خلاءهای بزرگ وجود دارد، برشمرد.